Gemeenten staan voor de uitdaging om kunstmatige intelligentie (AI) op een verantwoorde en ethische manier te implementeren. Dit vereist een grondige risicobeoordeling om mogelijke negatieve gevolgen te identificeren en te mitigeren. Hieronder volgt een stapsgewijze aanpak voor gemeenten om AI-risico’s effectief te beheren.
1. Voorbereiding en planning
Multidisciplinair team samenstellen
- Betrokken afdelingen: Zorg ervoor dat vertegenwoordigers uit verschillende afdelingen betrokken zijn, zoals IT, juridische zaken, ethiek, en privacy[3][5].
- Expertise: Betrek domeinexperts en eindgebruikers die bekend zijn met de specifieke toepassing van het AI-systeem[6].
Projectopzet
- Doelstellingen: Definieer duidelijke doelstellingen en verwachtingen voor het AI-project.
- Budget: Houd rekening met de benodigde middelen en budgetten, vooral gezien de beperkte capaciteit van gemeenten[2].
2. Data management
Data verzamelen en voorbereiden
- Anonimiseren en pseudonimiseren: Zorg ervoor dat data geanonimiseerd of gepseudonimiseerd is om privacyrisico’s te minimaliseren[7].
- Opschonen: Verwijder onjuiste of irrelevante data om de nauwkeurigheid van het AI-model te verbeteren.
Data opslag en beveiliging
- Beveiligingsmaatregelen: Implementeer strikte beveiligingsmaatregelen om datalekken en ongeoorloofde toegang te voorkomen[4].
- Periodieke controles: Voer regelmatig controles uit om de beveiliging van de dataopslag te waarborgen[6].
3. Model ontwikkeling en testen
Model training en validatie
- Trainingsdata: Gebruik representatieve en diverse data om bias in het model te minimaliseren.
- Validatie: Test het model grondig om ervoor te zorgen dat het robuust en betrouwbaar is[7].
Risicobeoordeling
- Risicoanalyse: Voer een gedetailleerde risicoanalyse uit om potentiële gevaren te identificeren, zoals data vergiftiging en adversarial attacks[4].
- Beheersmaatregelen: Stel passende risicobeheersmaatregelen in, zoals het monitoren van modelprestaties en het implementeren van fail-safes[6].
4. Implementatie en monitoring
Productie en uitrol
- Registratie: Zorg voor een goed gedocumenteerd registratieproces van het AI-systeem.
- Server capaciteit: Zorg voor voldoende servercapaciteit en infrastructuur om het AI-systeem te ondersteunen[7].
Monitoring en evaluatie
- Continu monitoring: Monitor het AI-systeem continu om prestaties en mogelijke afwijkingen te detecteren.
- Periodieke evaluaties: Voer periodieke evaluaties uit om de effectiviteit van de risicobeheersmaatregelen te beoordelen en aan te passen waar nodig[6].
5. Ethische en juridische overwegingen
Ethische beoordeling
- Verantwoord gebruik: Zorg ervoor dat het gebruik van AI ethisch verantwoord is en in lijn met de publieke waarden[5].
- Transparantie: Wees transparant over hoe AI-systemen beslissingen nemen en welke data wordt gebruikt[2].
Juridische naleving
- Wet- en regelgeving: Zorg ervoor dat het AI-systeem voldoet aan relevante wet- en regelgeving, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en de EU AI Act[2].
- Conformiteitsbeoordeling: Voer een ex ante conformiteitsbeoordeling uit voor hoog-risico AI-systemen om naleving aan te tonen[2].
Praktische implicaties voor gemeenten
Verantwoordelijkheid en toezicht
Gemeenten moeten proactief handelen en passende maatregelen nemen om AI-risico’s te beheersen. Dit omvat het opstellen van een multidisciplinair team, het uitvoeren van grondige risicoanalyses, en het implementeren van continue monitoring en evaluatie[3][5].
Ondersteuning en samenwerking
Samenwerking tussen verschillende belanghebbenden en ondersteuning vanuit koepelorganisaties zoals de VNG zijn essentieel voor een succesvolle en verantwoorde AI-implementatie[3][5].
Aanbevolen verder onderzoek
- Nieuwe risico’s: Onderzoek naar opkomende risico’s en nieuwe technologieën in AI.
- Best practices: Vergelijking van best practices tussen verschillende gemeenten en landen.
- Ethiek en transparantie: Diepgaand onderzoek naar ethische vraagstukken en transparantievereisten in AI.
Door deze stapsgewijze aanpak te volgen, kunnen gemeenten AI-systemen op een verantwoorde en effectieve manier implementeren, terwijl ze de bijbehorende risico’s beheersen en voldoen aan wettelijke en ethische normen.
Voor meer informatie over AI-governance en compliance voor gemeenten, kunt u contact opnemen met CiviQs.
